İslâm âlimleri, güzel ahlâkı tarif ederken buyuruyorlar ki:

“Güzel ahlâk, güler yüzlülük, cömertlik ve kimseyi üzmemek demektir.”

“Güzel ahlâk, genişlikte ve darlıkta insanları razı etmeye çalışmak demektir.”

“Güzel ahlâk, Allahtan razı olmak demektir. Yâni hayrı ve şerri Allahtan bilmek, ni’metlere şükür, belâlara sabretmektir.”

“Güzel ahlâk, haramlardan kaçıp helâli aramak, diğer insanlarla olduğu gibi aile fertleriyle de iyi geçinip onların geçimlerini sağlamaktır.”

“Güzel ahlâkın en azı, güçlüklere göğüs germek, yaptığı iyiliklerden karşılık beklememek, bütün insanlara karşı şefkatli olmaktır.”

“Güzel ahlâk, yaratanı düşünerek, yaratılanları hoş görmek, onların eziyetlerine sabretmektir.”

“Bir müslümana çatık kaşla bakmak haramdır. Güler yüzlü olmayan kimse mü’min sıfatlı değildir. Müslüman, herkese karşı güler yüzlü, tatlı dilli olmalıdır.”

Hadîs-i şerîfte, Allah’a ve âhiret gününe îmân eden kimsenin, misafirine ve komşusuna ikram etmesi, ya hayır söylemesi veya susması emredilmiştir.

Güzel ahlâklı olmanın, bazı alâmetleri şunlardır: İnsaflı olmak, arkadaşlarının hatâsını görmemek, hüsnü zan etmek, kötü zandan kaçınmak, arkadaşlarının eziyetlerine göğüs germek, onlardan şikayetçi olmamak, hep kendi ayıp ve kusurlarını düşünmek, kendi nefsini kınamak, güler yüzlü olup, herkesle yumuşak konuşmaktır.

Güzel ahlâk sahibi olan kimse, edeplidir, az konuşur, hatâsı azdır, kimseyi gıybet etmez (çekiştirmez), Allah için sever, Allah için düşmanlık eder. Emaneti korur, komşu ve arkadaşını gözetir. Bütün iyi huyların başı ise hayâdır (utanmaktır).

Sevgili Peygamberimiz, güzel ahlâkı bildiren hadîs-i şerîflerinde buyuruyor ki:

(Allahü teâlâ yanında kulların en sevgilisi, ahlâkça en güzel olanıdır.)

(Güzel ahlâk, büyük günâhları, suyun elbiseyi temizlemesi gibi temizler. Kötü ahlâk ise, salih amelleri, sirkenin balı bozduğu gibi bozar.)

(Güzel ahlâk, senden, kesilen akrabanı ziyaret etmek, sana vermeyene vermek, sana zulmedeni affetmektir.)

(Kıyâmet günü mîzânda (terazide) en ağır gelen şey, Allah korkusu ile güzel ahlâktır.)

(Allahın en sevdiği şey, güzel ahlâktır.)

(Mü’minlerin îmân yönünden en faziletlisi, en üstünü, ahlâkça en iyi olanıdır.)

(İnsanları memnun etmek için malınız kifayet etmez. Ancak güler yüz ve güzel ahlâkla onları memnun edebilirsiniz.)

(Şüphesiz güzel ahlâk, güneşin buzu erittiği gibi günâhları eritir.)

(Bir insan az ibâdet etse de, güzel ahlâkı sayesinde yüksek dereceye kavuşur.)

(Bir müslüman güzel ahlâkı sayesinde, gündüzleri oruç tutan, geceleri ibâdet eden kimselerin derecesine kavuşur.)

(Yumuşak davran, sertlikten ve çirkin şeyden sakın! Yumuşaklık insanı süsler. Çirkinliği giderir.)

(Yumuşak davranmayan, hayır yapmamış olur.)

(İçinizden en sevdiğim kimse, huyu en güzel olanınızdır.)

(Kendisine yumuşaklık verilen kimseye, dünya ve âhiret iyilikleri verilmiştir.)

(Hayâ îmândandır, îmânı olan Cennettedir. Fuhuş, kötülüktür. Kötüler Cehennemdedir.)

(Cehenneme girmesi haram olan ve Cehennemin de onu yakması haram olan kimseyi bildiriyorum. Dikkat ediniz! Bu kimse, insanlara kolaylık, yumuşaklık gösterendir.)