Zâtî Sıfatları

Allahü teâlânın zâtî sıfatları altıdır. Bu altı sıfatın hiçbiri, varlıkların hiçbirinde yoktur. Yalnız Allahü teâlâya mahsusturlar. Bunların sonradan yaratılan varlıklara hiçbir surette bağlantıları da yoktur. Bunlar:

1-  Vücûd: Allahü teâlâ vardır. Varlığı ezelîdir. Vâcibül-vücûddur. Yâni varlığı hep lâzımdır.

2-  Kıdem: Allahü teâlânın evveli yoktur.

3- Bekâ: Allahü teâlânın sonu yoktur. Hiç yok olmaz. Ortağı olmak muhal olduğu gibi, zât ve sıfatları için de yokluk muhaldir.

4-  Vahdaniyyet: Allahü teâlânın zâtında, sıfatlarında ve işlerinde ortağı yoktur.

5- Muhalefetün-lil havâdis: Allahü teâlâ, zâtında ve sıfatlarında hiçbir mahlûkatın zât ve sıfatlarına benzemez.

6- Kıyam bi-nefsihî: Allahü teâlâ, zâtı ile kâimdir. Durmak için bir yere muhtaç değildir. Zîra, her ihtiyaçtan münezzehtir. Bu kâinatı yokluktan varlığa getirmeden önce, zâtı nasıl ise sonsuz olarak, hep öyledir.

Subûtî Sıfatları

Allahü teâlânın subûtî sıfatları sekizdir. Bu sıfatlar, Allahü teâlânın varlığını göstermekte, zâtında, sıfatlarında ve işlerinde kemâl, üstünlük bulunduğunu ve hiçbir kusur, karışıklık ve değişiklik olmadığını bildirmektedir.

1- Hayat: Allahü teâlâ diridir. Hayatı, yarattıklarının hayatına benzemeyip, zâtına lâyık ve ona mahsustur. Bu hayat, ezelî ve ebedîdir.

2- İlim: Allahü teâlâ her şeyi bilir. Bilmesi, yarattığı varlıkların bilmesi gibi değildir. Bilmesinde değişiklik olmaz. Ezelî ve ebedîdir.

3- Sem’: Allahü teâlâ işitir. Vasıtasız, ortamsız işitir. Kulların işitmesine benzemez. Bu sıfatı da, her sıfatı gibi ezelî ve ebedîdir.

4- Basar: Allahü teâlâ görür. Aletsiz ve şartsız olarak gizli ve aşikâr olan her şeyi görür.

5- İrâde: Allahü teâlânın dilemesi vardır. Dilediğini yaratır. Her şey, O’nun dilemesi ile olur. İrâdesine engel olacak hiçbir kuvvet yoktur.

6-  Kudret: Allahü teâlânın gücü yeticidir. Hiçbir şey O’na güç gelmez. 

7- Kelâm: Allahü teâlâ söyleyicidir. Söylemesi âlet, harfler, sesler ve dil ile değildir. Kur’ân-ı kerîm, O’nun kelâmıdır.

8-  Tekvîn: Allahü teâlâ yaratıcıdır. O’ndan başka yaratıcı yoktur. Her şeyi O yaratır.

Allahü teâlânın sıfatlarının hakîkatlerini anlamak da muhaldir. Akıl ile anlamak imkânsızdır. Hiç bir kimse ve her şey, Allahü teâlânın sıfatlarına ortak ve benzer olamaz.