Oruç, fecrin ağarmasından, güneş batıncaya kadar, yemeği, içmeği ve cimâyı terk etmektir. Oruca, “Savm” da denir. Savm lügatta “Oruç tutmak” demektir. Oruç tutmaya ve orucun başladığı vakte “imsâk”, orucu açmaya da “iftar” adı verilir. Oruç tutmak için gece kalkıp yenilen yemeğe de “sahur” denir.

Oruç, senede bir ay, yalnız gündüzleri yemek ve içmekten uzaklaşmak demektir. Bunun mânâsı, insanlara açlığın ve susuzluğun ne demek olduğunu öğretmektir. Tok, hiç bir zaman açın hâlinden anlamaz ve ona merhamet etmez. Oruç, toklara aç insanların neler çektiğini öğretir. Aynı zamanda nefse hakimiyeti öğretir. Oruç tutma zamanı arabî aylara göre tayin edildiğinden, her sene evvelki seneye göre on gün evvel gelir. Bu sebepten dolayı bazen yaza, bazen kışa isabet eder. Yaz orucuna dayanamayan hasta kimseler, orucu kışın kazâ edebilecekleri gibi, büsbütün oruç tutamayacak olan çok ihtiyar kimseler oruç mukabilinde “fidye”, yâni sadaka vererek bu borçlarını eda ederler. Fakat gündüzleri uzun olan yaz günlerinde oruç tutmağı ganimet bilmelidir. Basit bahanelerle orucu bozmamalıdır.

İmâm-ı Rabbanî kuddise sirruh, “Mektûbât” kitabının 1.ci cild, 45.ci mektubunda buyuruyor ki: (Ramazan-ı şerîf ayında yapılan, nafile namaz, zikir, sadaka ve bütün nafile ibâdetlere verilen sevap, başka aylarda yapılan farzlar gibidir. Bu ayda yapılan bir farz, başka aylarda yapılan yetmiş farz gibidir. Bu ayda, bir oruçluya iftar verenin günâhları affolur. Cehennemden âzâd olur. Resûlullah, bu ayda, esirleri âzâd eder, her istenilen şeyi verirdi. Bu ayda ibâdet ve iyi iş yapabilenlere, bütün sene, bu işleri yapmak nasip olur. Bu aya saygısızlık edenin günâh işleyenin bütün senesi, günâh işlemekle geçer. Bu ayı fırsat bilmelidir. Elden geldiği kadar ibâdet etmelidir. Allahü teâlânın razı olduğu işleri yapmalıdır. Bu ayı, âhireti kazanmak için fırsat bilmelidir. Kur’ân-ı kerîm Ramazanda indi. Kadir gecesi, bu aydadır. Ramazan-ı şerîfte, hurma ile iftar etmek sünnettir, îftâr edince, “Zehebezzama’vebtelletil uruk ve sebe-tel-ecr inşâallahü teâlâ” duasını okumak, teravih kılmak ve hatim okumak mühim sünnettir.)

Oruç tutmak, müslümanlara vazife olduğu gibi diğer ilâhî dinlerde de emredilmişti. Kur’ân-ı kerîm’de, Bekara sûresi 183. âyetinde meâlen, (Ey îmân edenler! Sizden öncekilere farz kılındığı gibi, sizin üzerinize de Ramazan orucu farz kılındı. Umulur ki, Allah’a karşı gelmekten sakınırsınız!) ve 185. âyetinde de meâlen: (Sizden kim Ramazan ayında bulunursa oruç tutsun!) buyuruldu. Bir hadîs-i şerîfte de buyuruldu ki: (Bir kimse Ramazan ayında oruç tutmayı farz bilir, vazife bilir ve orucun sevabını, Allahü teâlâdan beklerse, geçmiş günâhları affolur.)

İslâmiyetin ilk yıllarında her ay üç gün ve Aşûre orucu tutulurdu. Bu emir, Ramazan orucu farz kılınınca nesh edildi, kaldırıldı. Bu günlerde oruç tutmak da herkesin arzusuna kaldı.

Şaban ayının son günü, Peygamber efendimiz hutbelerinde buyurdu ki: (Ey Müslümanlar! Üzerinize öyle büyük bir ay gölge vermek üzeredir ki, bu aydaki bir gece (Kadir Gecesi), bin aydan daha faydalıdır. Allahü teâlâ, bu ayda her gün oruç tutulmasını emretti. Bu ayda, geceleri teravih namazı kılmak da sünnettir. Bu ayda, Allah için ufak bir iyilik yapmak, başka aylarda farz yapmış gibidir. Bu ayda bir farz yapmak, başka ayda, yetmiş farz yapmış gibidir. Bu ay sabır ayıdır. Sabredenin gideceği yer Cennettir. Bu ay iyi geçinmek ayıdır. Bu ayda mü’minlerin rızkı artar. Bir kimse, bu ayda, bir oruçluya iftar verirse, günâhları affolur. Hak teâlâ, onu Cehennem ateşinden âzâd eder. O oruçlunun sevabı kadar ona sevâb verilir.)