Adalet, birlik, eşitlik demektir. İki şeyin, ya kendileri veya özellikleri eşit olur. Benzeyen yerlerinde birleşmişler demektir. Ölçme, tartma, karşılaştırma işlerinde eşitlik gibi kıymetlisi yoktur. İşte bunun için, iyiliklerin en üstünü adalet olmuştur. Adalet, orta yolu tutmak demektir. Orta yoldan ayrılan kimsede adalet vardır, demek yanlış olur.

Üç yerde adaletin bulunması lâzımdır:

1. Bir malı, bir ni’meti bölerken adalet ile bölmek lâzımdır.

2. İnsanlarla yapılan muamelelerde, alış-verişte adalet lâzımdır.

3. Ceza vermekte adalet lâzımdır. Bir kimse, birisine korku verse, saldırsa, öteki kimseye de öyle yapılması lâzımdır. Fakat, bu karşılığı hükümet yapar. Böyle adalet olunca, herkes korkusuz yaşar. Adalet, korkusuzluk demektir.

İnsanın önce kendine, hareketlerine, vücudunun organlarına adalet yapması lâzımdır. Sahip olduğu gücünü, kuvvetini, her organını niçin yaratıldı ise, o yolda kullanmalıdır. Dînimizin gösterdiği güzel ahlâktan sapmamalıdır. İnsanlara karşı güzel huylu olmalıdır. İkinci olarak, çoluk-çocuğuna, komşularına, arkadaşlarına adalet yapması lâzımdır. Adlî makamlar ve hükümet adamları da millete adaletli davranmalıdır. Bunlar kimseye haksızlık etmemelidir. Hak sahiplerinin hakkını korumalıdır.

Adalet üç kısma ayrılır:

1. Allahü teâlâya kulluk etmektir. Yarattıklarına sonsuz iyiliklerde bulunan Allahü teâlâya karşı ibâdet etmek bir borçtur. Böyle bir yaratana, şükür etmek, elbette lâzımdır. Adalet için, sahibinin hakkını gözetmek icâbeder. Her insanın yaratanına karşı borçlu olduğu bu kulluk hakkını ödemesi lâzımdır.

2. İnsanların hakkını gözetmektir. Ana-babaya itaat, âlimlere ve yaşlılara hürmet, emanete vefa göstermek, alış-veriş haklarını yerine getirmek, söz verdiği şeyi yerine getirmek lâzımdır.

3. Geçmişlerin haklarını ödemektir. Bu da, onların borçlarını ödemek, vasiyetlerini yerine getirmek, vakıflarını korumak, ölmüşlerin bıraktığı hayrat ve hasenatı yaşatmakla olur.

Adalet yapmamak, zulümdür. En büyük haksızlıktır. Zulüm, adaletin sınırını aşmaktır. Başkasının hakkına saldırmaktır. Zulüm edenler, başkasının malına canına, namusuna zarar verir.